کتاب «ارزش ذاتی متن دینی» + دانلود فایل PDF
| نام کتاب: | ارزش ذاتیِ متن دینی |
| نام کتاب اصلی: | القيمة الذّاتية للنَّص الديني |
| نویسنده: | ناظم فلیح عبدالسید العُقیلی |
| مترجم: | گروه مترجمان انتشارات انصار امام مهدی(ع) |
| نوبت انتشار: | اول |
| تاریخ انتشار: | 1402 |
| تاریخ انتشار کتاب اصلی: | 1439 هجری قمری / 2018 میلادی |
| کد کتاب: | پایاننامه شماره 11 |
| ویرایش ترجمه: | اول |
این پژوهش به تحقیق دربارۀ قانون و روش الهی تعامل با احادیث روایتشده از جانشینان خداوند متعال پرداخته است. مردم وقتی از امام دور میشوند یا وقتی امام در غیبت است، با حجم عظیمی از احادیث منسوب به آنان روبهرو میشوند. به این ترتیب مردم با سه گزینه مواجه میشوند: پذیرفتن همۀ روایات، نفی همۀ روایات یا پذیرفتن برخی و انکار برخی دیگر؛ و گزینه سوم (مطمئناً) گزینۀ درست است.
اما مشکل در مشخصکردن روش درست برای تعیین اینکه کدامیک از احادیث روایتشده قابلقبول و معتبر است نهفته است؛ اینکه از کجا بفهمیم یک حدیث صحیح است تا آن را بپذیریم یا نادرست است تا آن را رد کنیم. اگر امام معصوم حاضر یا در دسترس باشد راه حل پرسیدن از اوست؛ اما هنگامی که مانعی وجود دارد یا نمیتوان از امام معصوم سؤال کرد راه حل چیست؟
از آنجا که امروزه روش رایج، رویکرد سندشناسی است (که به این معناست که از توصیفات راویان بهعنوان مبنایی برای تشخیص صحت یک روایت استفاده میشود) لازم است دربارۀ این رویکرد و تعیین میزان مشروعیت و اعتبار و جواز آن در دین تحقیقی صورت پذیرد. آیا در دین جایز است کلماتی را به جانشین خدا نسبت دهیم، آن هم صرفاً به این دلیل که راوی آن شخصی صادق یا قابلاعتماد بوده است؟
آیا روش تعیین صداقت یا اعتبار یک راوی، مبتنی بر روشهایی واقعبینانه است؟ یا خود این روش میتواند در معرض مخاطرات ناشی از نظرات شخصی یا تعصبات نژادی و فرقهای و سیاسی قرار بگیرد؟ آیا روش سندی، منظومۀ معرفتی دینی را از تحریف و جعل حفظ کرده و آیا توانسته است در طول بیش از هزار سال، امت اسلام را در راه حق و هدایت، متحد و یکپارچه نگه دارد؟! یا وضعیت بهطور کامل برعکس بوده است؟!
این پژوهش بهطور واقعگرایانه به تحقیق دربارۀ این موضوع و دیگر موضوعات خواهد پرداخت؛ و سپس رویکرد روایی دیگری را که جایگزین خوبی برای روش سندی است مورد بحث و بررسی قرار خواهد داد؛ و این روش جایگزین به ارزش ذاتی متن دینی تکیه دارد؛ یعنی این خودِ متن دینی است که اصالت و تعلقداشتن خودش را به منظومۀ معرفتی دینی ثابت میکند. بنابراین این روش ـبرای اثبات و گزینش احادیثـ هیچ نیازی به کمکگرفتن از خارج از نظام دینی ندارد؛ بنابراین این امکان وجود دارد که فقط با درنظرگرفتن خصوصیات و ویژگیهای خودِ متن دینی (یعنی آیات قرآنی که معنای قطعی دارند، و سنّت و روایات قطعی از معصومین که حامل معنای قطعی بوده و دارای تفسیرهای مختلف نیستند) احادیث متعلق به این دژ محکم را شناسایی کنیم.
بر اساس این رویکرد قضاوت دربارۀ احادیث باید با توجه به این اصل انجام شوند: اول: کلمات قرآن که دارای معنای قطعی و غیرقابلتأویل هستند؛ و دوم: سنّت قطعی که توسط معصومین روایت شده و دارای معنی قطعی بوده و قابلتأویل نباشند. این رویکرد (که روایات متواتر پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) و جانشینان پاک آن حضرت(ص) تأییدش میکنند) در تعیین مطابقت یا عدممطابقت احادیث با دین الهی راهگشا خواهد بود. حال بیایید به مطالعۀ فصول این تحقیق وارد شویم تا از جزئیات بهطور کامل مطلع شویم.
این پژوهش به پنج فصل تقسیم میشود:
فصل اول (در قالب چهار مبحث) به روش سندی و ادلۀ آن و حجتنبودن خبر واحد مجرد اختصاص یافته است؛ که در مبحث اول به اصل در حجیت و تعبد، در مبحث دوم به بررسی دوران رسول خدا (ص) و روزگار صحابه در چگونگی تعامل با احادیث، در مبحث سوم به بحث و بررسی احتجاج به سیرۀ شرعی و عقلایی برای حجیت خبر واحد، و در فصل چهارم به ادعای اجماع شیعه برای حجیت خبر واحد پرداخته شده است.
فصل دوم این پژوهش (در قالب سه مبحث) به مشروعیت روش سندی و خاستگاه آن اختصاص داده شده است؛ که در مبحث اول به بررسی پیدایش تعبد به خبر آحاد، در مبحث دوم بررسی صدور اجازۀ رویکرد سندی توسط شارع و وجود مبنایی شرعی برای این روش، و در مبحث سوم به بررسی نقاط ضعف روش سندی بهصورت خلاصه پرداخته شده است.
فصل سوم (در قالب سه مبحث) به بررسی ارزش ذاتی متن دینی اختصاص یافته است؛ که در مبحث اول به دلیل عقلی برای ثبوت ارزش متون بهطور کلی، و ارزش ذاتی متون دینی بهطور خاص، مبحث دوم به بیان دلایل قرآنی برای ارزش ذاتی متون دینی و مبحث سوم به ارائۀ ادله و شواهد روایی پرداخته است.
فصل سوم (در قالب چهار مبحث) بهعنوان تجسم و تبلور و پیادهسازی عنوان پژوهش یعنی «ارزش ذاتی متن دینی» اختصاص داده شده است؛ که در مبحث اول به دوراندیشی رسول خدا (ص) دربارۀ آیندۀ امت، در مبحث دوم به بیان جزئیات در ریشهیابی حجیت سند، در مبحث سوم به ادله و شواهد روایی و قرآنی رویکرد حدیثی محمدی، و در مبحث چهارم به بحث و بررسی قطعیتِ سنت مطابق با روش عرضه پرداخته شده است.
و فصل پنجم (در قالب سه فصل) به مطالعۀ برخی جوانب مهم روش عرضه اختصاص داده شده است؛ بهطوری که در مبحث اول به تصنیف روایات عرضه، در مبحث دوم به بررسی صدور و تواتر روایات عرضه، و در مبحث سوم به بحث و بررسی دلالت روایات عرضه پرداخته شده است.
